Καρκίνος του Μαστού και Μαστεκτομή: Ψυχολογικές Συνέπειες και Αντιμετώπιση.

Η Μάρω είναι 43 ετών, παντρεμένη με τον Κωνσταντίνο 14 χρόνια, μητέρα δύο κοριτσιών.

“Η ζωή μου όπως την ήξερα άλλαξε από τη μία μέρα στην άλλη. Έγιναν τόσα πολλά μέσα σε αυτόν το χρόνο και ούτε που κατάλαβα πώς έχω βρεθεί εδώ.Θυμάμαι να νιώθω κατασταλαγμένη στη καθημερινότητά μου και να έχω όνειρα για εμένα και την οικογένεια που έφτιαξα. Τώρα νιώθω σαν να χάθηκε η παλιά Μάρω και δε ξέρω ποιά είμαι. Είμαι χαμένη και συνέχεια νιώθω λυπημένη. Ξέρω πως είμαι τυχερή γιατί ο μεγάλος κίνδυνος ‘έφυγε” αλλά φοβάμαι να σκεφτώ το μέλλον. Έχω  απομακρυνθεί απ’ όλους. Από φίλους από συγγενείς ακόμα κι από τα ίδια μου τα παιδιά. Δε μου αρέσει να μιλάω γι’αυτό που μου έχει συμβεί γιατί νιώθω πως δε με καταλαβαίνει κανείς-ούτε όσοι με αγαπούν-και πως με κοιτάζουν όλοι σαν να είμαι έτοιμη να “σπάσω”. Προκαλώ λύπη και φόβο γύρω μου και αυτό με αποθαρρύνει-δε μπορώ να χαρώ. Είμαι διαφορετική “μέσα” και “έξω” -ούτε το σώμα μου αναγνωρίζω βέβαια. Χάνω τα μαλλιά μου και η μαστεκτομή μ έκανε να χάσω τη ταυτότητά μου. Κοιτάζομαι στο καθρέφτη και δε βλέπω μία γυναίκα αλλά ένα πλάσμα “άρρωστο”. Με τον άντρα μου δεν έχω καθόλου σεξουαλική επαφή και του κρύβω το σώμα μου-ότι έχει μείνει από αυτό δηλαδή. Θέλω να έρθω κοντά του αλλά φοβάμαι πως θα του φανώ τρομακτική και ξένη”.

Ο Καρκίνος του Μαστού είναι ο καρκίνος που πλήττει πιο συχνά τις γυναίκες παγκοσμίως (25%) και ο δεύτερος πιο συχνά εμφανιζόμενος καρκίνος γενικά.
Παραβιάζει σωματικά αλλά και ψυχοκοινωνικά όχι μόνο τις γυναίκες που έχουν διαγνωστεί αλλά και τις οικογένειες τους.

Οι πρώτες αντιδράσεις στο άκουσμα του καρκίνου και μίας απειλητικής για τη ζωή μας ασθένειας είναι συνήθως:

-Σοκ: Αποπροσανατολισμός και αποστασιοποίηση από το γεγονός καθώς και αίσθηση οτι είμαστε παρατηρητές της κατάστασης(σαν να μη συμβαίνει σ εμάς).

-Αντιμετώπιση: Στη φάση αυτή μας κατακλύζει η πραγματικότητα. Μας κυριεύουν συναισθήματα απόγνωσης, ανημποριάς, απώλειας και θλίψης

-Απόσυρση: Εδώ, συνήθως τείνουμε να “αρνούμαστε” ή/ και να “ελαχιστοποιούμε” το πρόβλημα υγείας μας καθώς και τις συνέπειές του στη ζωή μας.

Όμως , αργά ή γρήγορα τα συμπτώματα γίνονται εντονότερα και έτσι γίνεται αναγκαία η αντιμετώπιση της καινούριας μας πραγματικότητάς και πρέπει να προσαρμοστούμε.

Ψυχολογικές Συνέπειες
Ο καρκίνος του στήθους και η θεραπεία που ακολουθεί, έχει σωματικές συνέπειες όπως έντονη αδυναμία, το “χάσιμο” των μαλλιών, και σε κάποιες γυναίκες την αφαίρεση του στήθους.
Κατά συνέπεια πλήττεται έντονα η ψυχολογία της γυναίκας.
Η αυτοπεποίθησή της και η αίσθηση της θηλυκότητάς της επηρεάζονται αρνητικά και συχνά αντιμετωπίσει συμπτώματα κατάθλιψης. Μπορεί να φοβάται ακόμα πως απειλείται η ζωή της, να νιώθει ανήμπορη και απομονωμένη από το πρόβλημά της.
Η εικόνα του σώματος της αλλάζει και συχνά πενθεί το “παλιό” της σώμα.
Μπορεί να αποφεύγει να βλέπει το στήθος της (ακόμα και αν έχει κάνει προσθετική στήθους συχνά δεν είναι ευχαριστημένη με αυτήν) να κάνει μπάνιο, και να κοιτάζεται στον καθρέφτη. Επίσης, μπορεί να αποφεύγει το βλέμμα του συντρόφου της και η ερωτική της διάθεση πέφτει σημαντικά.
Xωρίς στήθος ή με το “νέο” της στήθος, η γυναίκα απομακρύνεται από το “γνώριμο” εαυτό της, χάνει κάτι από τη ταυτότητά της και νιώθει “ανάπηρη”.
Δημιουργείται αμηχανία και απόσταση στο ζευγάρι και σεξουαλική ζωή του επηρεάζεται έντονα. Ζευγάρια αντιμέτωπα με τη πρόκληση του καρκίνου συχνά καταλήγουν στο διαζύγιο και γι’αυτό είναι σημαντικό κανείς να ζητήσει τη βοήθεια ειδικού αν δει πως η σχέση αρχίζει να απειλείται (θεραπεία ζεύγους).

Αντιμετώπιση
Μία γυναίκα αντιμέτωπη με το καρκίνο του στήθους (και η οικογένεια της) πρέπει να ζητήσει βοήθεια, πρώτα απ’ όλα από το κοντινό της περιβάλλον ,την οικογένεια και τους φίλους της και να μη μείνει “μόνη” στο πρόβλημά της.
Επίσης, μπορεί να βοηθηθεί σημαντικά αν “δουλέψει” ψυχοθεραπευτικά και εξετάσει τα πολύπλοκα συναισθήματα που αναδύονται βιώνοντας μία απειλητική νόσο.

Ατομική Θεραπεία

Στην ατομική θεραπεία, θεραπευτής και θεραπευόμενη εστιάζουν:

α) Στην επεξεργασία και την αντιμετώπιση του άγχους ότι ο καρκίνος μπορεί να ξαναεμφανιστεί και του φόβου θανάτου.
-Είναι σημαντικό, η γυναίκα να μη βρίσκεται σε άρνηση ή/και να μην ελαχιστοποιεί αυτό που της συμβαίνει.
-Να είναι πλήρως ενημερωμένη για την ασθένεια, τις συνέπειες και τους κινδύνους με τους οποίους μπορεί να ξαναέρθει αντιμέτωπη και να θέτει ρεαλιστικούς στόχους.
-Να παρέχει στον εαυτό της την απαραίτητη ιατρική φροντίδα (π.χ.check ups) και να μη διστάζει να ζητάει (κοινωνική) στήριξη από οικογένεια, φίλους ή και από σχετικούς κοινωνικούς φορείς ‘όπου μπορούν να βοηθηθούν από τις εμπειρίες άλλων γυναικών.

β) Στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και την ανάκτηση της αίσθησης θηλυκότητας της γυναίκας.

-θεραπευτής και θεραπευόμενη επεξεργάζονται το πώς νιώθει η γυναίκα με το “΄νέο” της σώμα (σε περίπτωση προσθετικής στήθους ή μη).
Τα συναισθήματα που αυτό της προκαλεί και τρόπους που μπορούν να τη βοηθήσουν να “τονώσει” τη θηλυκότητά της. Για παράδειγμα, να μή ξεχνάει να φροντίζει τον εαυτό της, να βάφεται να φοράει ρούχα που την κάνουν να νιώθει όμορφη και ελκυστική.

γ)Στην ανάγκη της γυναίκας να πενθήσει.
Ο θεραπευτής πρέπει να σεβαστεί και ν “αφήσει” χώρο και χρόνο στη γυναίκα να βιώσει την απώλεια της και αφού εκφραστούν και δουλευτούν τα συναισθήματα
που αυτή φέρνει, σιγά σιγά να

δ) δοθεί έμφαση στο γεγονός ότι η γυναίκα αυτή είναι ζωντανή και έχει την ευκαιρία να κάνει τα πράγματα που της δίνουν χαρά νόημα και συνεπώς τη δύναμη να συνεχίσει.

Θεραπεία Ζεύγους
Η συμβουλευτική ζεύγους μπορεί επίσης να φανεί εξαιρετικά βοηθητική.

-Εδώ, βασικός στόχος είναι η έκφραση των συναισθημάτων της γυναίκας ( π.χ . φόβος πως το “νέο” της σώμα θα φανεί στον άνδρα “ξένο”, “παιδικό” ,“άσχημο”)
και του άνδρα (π.χ δυσκολία στην επαναπροσέγγιση της γυναίκας του μετά από ότι έχει περάσει σωματικά και ψυχικά).

-Είναι σημαντικό να μην παραμεληθούν οι δυσκολίες του άνδρα( καθ’ όλη τη διάρκεια της αρρώστιας της γυναίκας του) παρόλο που το προφανές είναι πως η  γυναίκα έχει υποφέρει. Η θεραπεία να αποσκοπεί στην “ανακούφιση” και των δύο.
-Το ζευγάρι πρέπει μα εστιάσει στη σημασία της τρυφερότητας (οικειότητας) μεταξύ τους– να μη ξεχνούν να δείχνουν ο ένας στον άλλο φροντίδα και με κάθε τρόπο την αγάπη που νιώθουν. Να κάνουν πράγματα μαζί (πχ να δίνουν χρόνο στο ζευγάρι τους ,να βγαίνουν και να μην παραμελούν τη ρομαντική τους πλευρά).
Έτσι, με το αυτό το “πλησίασμα” σιγά σιγά διευκολύνεται και ερωτική-σεξουαλική επαφή.

Ομαδική Θεραπεία

Η ένταξη της γυναίκας σε μία ομάδα όπου γυναίκες μοιράζονται τη δική τους εμπειρία μπορεί να τη βοηθήσει πολύ στο να ανακτήσουν την αισιοδοξία τους.
Μέσα από τη ομαδική θεραπεία, η γυναίκα δεν νιώθει πια “μόνη” ή “διαφορετική “ αλλά πολλές φορές πιο συνειδητοποιημένη για τα “θέλω” της από εδώ και πέρα και πιο δυνατή.

Τώρα η Μάρω συμμετέχει σε μία Ομάδα Γυναικών που έχουν κάνει μαστεκτομή και βρίσκεται στο δεύτερο χρόνο Ατομικής Ψυχοθεραπείας της. Ο γιατρός της έχει πει πως έχει ξεπεράσει το κίνδυνο αλλά κάνει συστηματικά check ups.

Μετά από μεγάλη προσπάθεια και με τη στήριξη των δικών μου ανθρώπων έχω αρχίσει να ξαναβρίσκω τον εαυτό μου- να τον ορίζω από την αρχή. Φοβάμαι ακόμα την αρρώστια αλλά προσπαθώ αυτός ο φόβος να μη κυριεύει κάθε μου στιγμή και απόφαση. Ανακαλύπτω κάθε μέρα τί μου είναι σημαντικό και πώς να διεκδικώ να κάνω πράγματα που μου δίνουν χαρά και μου θυμίζουν ότι είμαι “ζωντανή”. Το σώμα μου δε το έχω “συνηθίσει” ακόμα αλλά δε μου προκαλεί την αναστάτωση που ένιωθα στην αρχή. Με τον Κωνσταντίνο νιώθω πιο άνετα και έχουμε υποσχεθεί ο ένας στον άλλο να μη “χαθούμε” – να προστατεύσουμε τη σχέση μας σε όλα τα επίπεδα όσο δύσκολο και αν είναι. Συζητάμε ότι μας δυσκολεύει. Έχω δει πως με βοηθάει να μοιράζομαι με τον άνδρα μου και τους δικούς μου αυτά που νιώθω- τα καλά και τα κακά – και να μη τα κρατάω για μένα. Υπάρχουν πράγματα που νιώθω ότι δε θα καταλάβουν, αλλά αυτό δε με θυμώνει πια διότι μιλώντας τους δε νιώθω πλέον το ίδιο μόνη.