Αντιμετωπίζοντας την Εμμηνόπαυση χωρίς φάρμακα

Τα πρώτα σημάδια της Εμμηνόπαυσης εμφανίζονται ,συνήθως, στην ηλικία των 45-50, αλλά αυτό διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα.

Σε κάποιες μπορεί να έρθει ξαφνικά, σαν αποτέλεσμα γυναικολογικής επέμβασης ή βαριάς φαρμακευτικής αγωγής. Γυναίκες που έχουν περάσει καρκίνο του μαστού μπορεί να αντιμετωπίσουν συμπτώματα εμμηνόπαυσης σαν αποτέλεσμα της θεραπείας που ακολούθησαν.

Τα σωματικά συμπτώματα για τα οποία οι περισσότερες γυναίκες παραπονιούνται και δυσκολεύονται να διαχειριστούν, είναι οι εξάψεις, η νυχτερινή εφίδρωση και η αϋπνία. Τα συμπτώματα αυτά, κάνουν την εμφάνισή τους πολλές φορές πριν την τελευταία περίοδο της γυναίκας και συνεχίζονται για τα επόμενα 7 περίπου χρόνια.

Πρόκειται για μία βιοψυχοκοινωνική διαδικασία καθώς επηρεάζεται από βιολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες:

Η πτώση των οιστρογόνων είναι ο κύριος λόγος για την εμφάνιση των σωματικών ενοχλήσεων καθώς και για τις συναισθηματικές μεταπτώσεις που βιώνει μία γυναίκα κατά το διάστημα της εμμηνόπαυσης. Για το λόγο αυτό, πολλές γυναίκες διαλέγουν να ακολουθήσουν ορμονοθεραπεία (Hormone Replacement Treatment- HRT). To HRT μπορεί να είναι αποτελεσματικό και συνιστάται σε γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση νωρίτερα από το συνηθισμένο (πριν την ηλικία των 45). Είναι ασφαλέστερο όταν χορηγείται σε μικρές δόσεις και για διάστημα που δε ξεπερνάει τα 5 χρόνια. Κάποιες γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου ή για διαφορετικούς λόγους υγείας, δεν μπορούν ή επιλέγουν να μην πάρουν ορμόνες.

Τα στερεότυπα και στάση που κρατούν οι δυτικές κοινωνίες απέναντι στην εμμηνόπαυση είναι μία άλλη αιτία για την οποία η γυναίκα τη βιώνει δύσκολα. Η εμμηνόπαυση συνδέεται με το γήρας, με την απώλεια της θηλυκότητας και της σεξουαλικότητας, με ψυχολογική αστάθεια. Με ένα “τέλος”. Γυναίκες ανατολικής κουλτούρας έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να βιώσουν αυτό το “τέλος” σαν κάτι φυσικό που φέρνει θετικούς συνειρμούς όπως “ωρίμανση” και “σεβασμό”.

Οι αντιλήψεις θετικές ή αρνητικές για το τί σημαίνει εμμηνόπαυση για τη ζωή μιας γυναίκας, επηρεάζει σημαντικά το πώς εκείνη αντιλαμβάνεται και διαχειρίζεται τα συμπτώματά της.

Ένα προσωπικό θέμα υγείας γίνεται μέσα από το σωματικό σύμπτωμα (έξαψη/εφίδρωση) εμφανές στους άλλους.
Αυτό έχει σημαντικές συνέπειες στη ψυχολογία της γυναίκας, φέρνοντας στην επιφάνεια συναισθήματα θυμού, θλίψης, αγανάκτησης και ντροπής.
Νιώθει πως έχει χάσει τον έλεγχο του ίδιου της του σώματος και βρίσκεται σε συνεχή αγωνία μήπως γίνει ρεζίλι μπροστά στους άλλους. Πολλές φορές διαλέγει να απομονωθεί για να αποφύγει καταστάσεις που τη δυσκολεύουν.

Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, λοιπόν ,εντείνουν το καθημερινό στρες της γυναίκας, αλλά και το στρες με τη σειρά του επιδεινώνει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται η γυναίκα το σύμπτωμα καθώς και τη συχνότητά του.

Μία μέθοδος που βοηθάει πολύ στην ανάκτηση του ελέγχου και στην αυτοδιαχείριση της αναστάτωσης που προκαλεί η εμμηνόπαυση, βασίζεται στο Γνωσιακό-Συμπεριφορικό μοντέλο ψυχολογίας.

Το μοντέλο αυτό, εστιάζει, στην αλληλεπίδραση σκέψης-συναισθήματος-σωματικού συμπτώματος και συμπεριφοράς στο πως βιώνεται η εμμηνόπαυση από τη κάθε γυναίκα ξεχωριστά.

Στόχος της μεθόδου αυτής, είναι να πέσει η συχνότητα και η ένταση των συμπτωμάτων και να ανέβει η ψυχολογία και η ποιότητα ζωής της γυναίκας.
Συνήθως οι συναντήσεις γίνονται σε γκρούπ καθώς η ανταλλαγή σχετικών η διαφορετικών εμπειριών πάνω στο ίδιο πρόβλημα βοηθάει τη γυναίκα να νιώσει φυσιολογική, πως έχει υποστήριξη και της δίνει κίνητρο να τα καταφέρει.
Υπάρχει η δυνατότητα και για ατομικές συνεδρίες για όσες δυσκολεύονται να δουλέψουν σε ομάδα.

Είναι μία ψυχοεκπαιδευτική προσέγγιση στην αντιμετώπιση των σωματικών συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης καθώς και των αρνητικών σκέψεων-συναισθημάτων που τη συνοδεύουν.

1. Ενημέρωση και πρακτική εφαρμογή: Οι πρώτες συναντήσεις εστιάζουν στη σωστή ενημέρωση των συμμετεχόντων για την Εμμηνόπαυση, το ρόλο του στρες και των αρνητικών σκέψεων στην ένταση και στη συχνότητα των συμπτωμάτων. Επίσης, οι γυναίκες μαθαίνουν σε ποιους εξωτερικούς παράγοντες μπορούν να επέμβουν για να μειώσουν την εμφάνιση των εξάψεων (π.χ. να αποφεύγουν την έκθεση σε απότομες αλλαγές θερμοκρασίες, τη καφεΐνη, το αλκοόλ, τα πικάντικα φαγητά και να προσπαθούν να αθλούνται συστηματικά) καθώς και να εφαρμόζουν κάποιους “κανόνες ύπνου” (π.χ. να μην υπάρχει τηλεόραση, τηλέφωνα ή άλλες συ-σκευές που αποσπούν τη προσοχή στο υπνοδωμάτιο) που προλαμβάνουν την αϋπνία, μειώνουν την εμφάνιση νυχτερινών εφιδρώσεων ή βοηθούν σε μια πιο ψύχραιμη αντιμετώπισή τους.
Είναι βασικό για έναν “υγιή ύπνο” το κρεβάτι να συνδέεται μόνο με χαλάρωση και όχι με άλλες ενέργειες όπως ταινίες ή δουλειά στον υπολογιστή.
Οι γυναίκες μέσα από μία σειρά παραδειγμάτων και ερευνών ενημερώνονται σχετικά με τις ιδέες για τον ύπνο που είναι “μύθοι” (π.χ. πως λιγότερο από 8 ώρες ύπνου δεν είναι ικανοποιητικές για τον οργανισμό) και καταλαβαίνουν ποιες πρέπει να λάβουν υπόψιν τους.

2. Τεχνικές Χαλάρωσης: Αφού σιγά- σιγά, η γυναίκα, μπορεί να αναγνωρίζει ποιοι παράγοντες και καταστάσεις εντείνουν τα δικά της συμπτώματα, στις επόμενες συνεδρίες μαθαίνει τεχνικές χαλάρωσης (Διαφραγματική αναπνόη, Mindfulness) που μπορούν να την βοηθήσουν να αντιμετωπίσει με μεγαλύτερη ψυχραιμία το σύμπτωμα την ώρα που θα εμφανιστεί, ή ακόμα και να καταφέρει να αποφύγει την εμφάνισή του εάν καταλάβει εγκαίρως πως πλησιάζει. Η καθημερινή πρακτική αυτών των ασκήσεων βοηθούν στη μείωση του καθημερινού στρες αλλά και του στρες που συνδέεται με την εμφάνιση των εξάψεων και με το φόβο της ντροπής. Η αυτοπεποίθηση της γυναίκας ενισχύεται , διότι διαπιστώνει πως ,σ΄ ένα βαθμό, μπορεί να πάρει τη κατάσταση στα χέρια της.

3. Διαχείριση του Στρες και Αναδιοργάνωση της Σκέψης σε σχέση με τις Εξάψεις, τη Νυχτερινή Εφίδρωση και την Αϋπνία: Μεγάλο μέρος των συναντήσεων, αφιερώνεται στο πώς η γυναίκα θα πετύχει την αυτοδιαχείριση των συμπτωμάτων της. Η μέθοδος αυτή στοχεύει στο να μπορέσει η γυναίκα να καταλάβει το ρόλο που παίζει η σκέψη της και στο να μάθει πώς να της επιβάλλεται. Σταδιακά, καταφέρνει να αλλάξει τη στάση της απέναντι στην εμμηνόπαυσή της και να βελτιώσει τη ποιότητα της ζωής της σε σωματικό, ψυχολογικό και κοινωνικό επίπεδο. Μέσα από μία σειρά ασκήσεων η γυναίκα μαθαίνει να διαχειρίζεται καλύτερα τον χρόνο της- τους στόχους της- το στρες της. Να απομακρύνει τις αρνητικές σκέψεις, να τις αμφισβητεί. Να τις αντικαθιστά με πιο θετικές σκέψεις. Να χρησιμοποιεί το χιούμορ για να απομυθοποιεί μία άβολη κατάσταση, και ν΄ αποδέχεται την εμφάνιση των συμπτωμάτων της σαν κάτι φυσιολογικό.
Στο τέλος της θεραπευτικής αυτής εμπειρίας η γυναίκα:

– Θα έχει ενημερωθεί κατάλληλα ώστε να μπορέσει να κάνει μικρές αλλαγές στις καθημερινές της συνήθειες που έχουν αποδειχθεί να εντείνουν τις εξάψεις, τη νυχτερινή εφίδρωση και την αϋπνία.
– Θα έχει μάθει να χρησιμοποιεί τεχνικές χαλάρωσης, πώς να αντιμετωπίζει το στρες και να διαχειρίζεται στα σωματικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.
– Θα μπορεί ν΄ αναγνωρίσει τι νιώθει, ποιες σκέψεις την κάνουν να νιώθει έτσι και κυρίως πώς να δουλέψει πάνω στις σκέψεις αυτές.
– Θα μπορεί ν΄ αντιμετωπίσει τους άλλους και τα συμπτώματά της όταν εμφανίζονται σε κοινωνικές καταστάσεις.
– Θα έχει βρει ένα “χώρο” όπου μπορεί να μοιραστεί τις ψυχολογικές προκλήσεις αυτής της φάσης της ζωής της, όπως εκείνη τις βιώνει.
Που της παρέχει κατανόηση, στήριξη και κίνητρο για να προσπαθήσει να νιώσει καλύτερα.
Τέλος, θα μάθει πώς να διατηρήσει την αλλαγή της αυτή και μετά το τέλος της θεραπείας.

Πρόκειται για μία πιο ολιστική προσέγγιση της Εμμηνόπαυσης της κάθε γυναίκας και μία εναλλακτική στην ορμονοθεραπεία (HRT). Δεν έχει “παρενέργειες” και οι τεχνικές που χρησιμοποιούμε μπορούν να εφαρμοστούν και σε άλλες καταστάσεις που καλούμαστε να διαχειριστούμε σε καθημερινή βάση.